Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) – niezbędnik każdego przedsiębiorcy

Wprowadzenie przepisów dot. przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy (AML) wprowadziło szereg obowiązków wobec przedsiębiorców. Jednym z wprowadzonych narzędzi do kontrolowania przepływów kapitału jest powstanie Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR). CRBR to system elektroniczny, który ewidencjonuje dane o osobach sprawujących kontrolę nad firmą (beneficjentach rzeczywistych). Z artykułu dowiesz się kim jest beneficjent rzeczywisty, kogo dotyczy obowiązek zgłoszenia oraz jakie sankcje mogą zostać nałożone w przypadku niedopełnienia obowiązków. Pokażemy jak, gdzie i kiedy dokonać zgłoszenia. Zobacz, czy regulacje dot. CRBR dotyczą także Ciebie!

Beneficjent rzeczywisty to osoba fizyczna, która faktycznie sprawuje kontrolę nad daną firmą, nawet jeśli nie wynika to wprost z dokumentów formlanych. Najczęściej będzie to osoba widniejąca jako właściciel lub udziałowiec. Jednakże pojęcie beneficjenta rzeczywistego może przysporzyć znacznych problemów interpretacyjnych. Beneficjentem rzeczywistym może być także osoba, która posiada znaczny wpływ na decyzje podejmowane w spółce, nawet jeśli nie ma formalnych uprawnień (np. jako prokurent). Oznaczenie beneficjenta następuje w oparciu o okoliczności danej sprawy. Dlatego każdorazowo warto skorzystać z pomocy specjalistów z Kancelarii Adwokackiej RITE LEGAL.

Definicja beneficjenta rzeczywistego jest zawarta w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Zgodnie z nią, jest to osoba fizyczna, która bezpośrednio lub pośrednio:

Posiada więcej niż 25% udziałów lub praw głosu w spółce;

Może wykonywać ponad 25% uprawnień głosujących na walnym zgromadzeniu;

Może faktycznie kierować lub kontrolować przedsiębiorstwo.

Definicja faktycznego kierowania lub kontrolowania nie została doprecyzowana. Stwarza to problemy interpretacyjne. Wówczas o uznaniu, że dana osoba jest beneficjentem rzeczywistym decydują okoliczności faktyczne.

Faktyczne określenie beneficjenta rzeczywistego może przysporzyć wiele problemów. Badanie obowiązku wpisu do CRBR należy podzielić na kilka etapów, które są określone przez definicję ustawową. W pierwszej kolejności należy zbadać czy w przedsiębiorstwie istnieje podmiot, który ma więcej niż 25 % udziałów lub praw głosu w spółce. Jeżeli tak, jego dane powinny zostać ujawnione w CRBR.

W przypadku, gdy żaden ze wspólników nie posiada więcej niż 25 % udziałów, należy ustalić czy ktoś może wykonywać ponad 25 % uprawnień głosujących na walnym zgromadzeniu. Takie uprawnienie może wynikać np. z pełnomocnictwa udzielonego między pełnomocnikami do głosowania. Wówczas taka osoba, która posiada ponad 25 % uprawnień głosujących na walnym zgromadzeniu musi zostać ujawniona w CRBR.

Jeżeli dwa powyżej przedstawione etapy nie pozwalają ustalić kto podlega wpisowi do CRBR, to należy zbadać, kto faktycznie może kierować lub kontrolować przedsiębiorstwo. Jest to osoba, która jest uprawniona do podejmowania ostatecznych decyzji w przedsiębiorstwie lub podejmuje odpowiedzialność za zobowiązania spółki.

Trudności w ustaleniu obowiązku wpisu do CRBR mogą być pochodną także struktury organizacyjnej Twojej firmy. Co do zasady prostym zadaniem jest ustalenie beneficjentów rzeczywistych w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Wówczas beneficjentem rzeczywistym są wspólnicy tej spółki. 

Określenie beneficjenta rzeczywistego w spółce komandytowo-akcyjnej przysparza szeregu trudności. Należy jednak zauważyć, że spółka komandytowo-akcyjna jest spółką osobową. Dlatego w pierwszej kolejności beneficjentem takiej spółki będą jej komplementariusze. Stosuje się tutaj także zasady dot. wpisu beneficjenta rzeczywistego spółki z ograniczoną rzeczywistością, czyli wspólników posiadających więcej niż 25 % udziałów. Jednak beneficjentem rzeczywistym w spółce komandytowo-akcyjnej są także akcjonariusze posiadający więcej niż 25 % akcji.

Beneficjentem rzeczywistym w spółce akcyjnej są przede wszystkim akcjonariusze, którzy posiadają ponad 25 % akcji. Akcjonariusze, którzy nie posiadają większościowego pakietu akcji, ale mają możliwość faktycznego wpływu na decyzję spółki, np. poprzez umowy o zarządzanie lub powiązania rodzinne, także są beneficjentami rzeczywistymi spółki.

W spółce jawnej beneficjentem rzeczywistym są zazwyczaj wszyscy wspólnicy spółki. Co do zasady to oni podejmują decyzję dotyczące spółki i ponoszą za nią odpowiedzialność solidarną. Umowa spółki może przyznać, że jeden ze wspólników posiada więcej uprawnień. Dlatego wówczas to on będzie beneficjentem rzeczywistym.

Określenie beneficjenta rzeczywistego w spółce komandytowej może nastręczać trudności. Zazwyczaj beneficjentami rzeczywistymi są komplementariusze, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Może się jednak zdarzyć, że beneficjentem rzeczywistym spółki komandytowej będzie jej komandytariusz. Sytuacja ta ma miejsce, gdy komandytariusz ma istotny wpływ na działalność spółki (np. jest prokurentem spółki, umowa spółki przewiduje prawo veta w kluczowych kwestiach).

Beneficjentem rzeczywistym w fundacji rodzinnej jest osoba, która ma faktyczny wpływ na jej działalność. Mogą to być założyciele fundacji rodzinnej, członkowie rodziny założyciela lub osoby zarządzające fundacją.

Beneficjentem rzeczywistym stowarzyszenia mogą być osoby pełniące funkcje              w Zarządzie lub Radzie Nadzorczej stowarzyszenia. Kluczowym jest zbadanie kto ma możliwość faktycznego wpływu na działalność stowarzyszenia.

Beneficjentem rzeczywistym w trustach jest osoba fizyczna, która czerpie korzyści ekonomiczne z istnienia i działania trustu. Mowa o osobie, dla której trust został powołany i której interesy są realizowane poprzez zarządzanie majątkiem znajdującym się w trustzie. 

CRBR to państwowy rejestr elektroniczny, w którym gromadzone są informacje                o beneficjentach rzeczywistych spółek. Celem rejestru jest zapewnienie publicznego dostępu do informacji o osobach faktycznie kontrolujących podmioty gospodarcze. Każda spółka prawa handlowego powinna na bieżąco aktualizować dane zawarte              w rejestrze. Każda spółka prawa handlowego musi posiadać wpis do CRBR. Zawsze istnieje osoba, która sprawuje faktyczne władztwo nad danym podmiotem.

Wprowadzenie obowiązku identyfikacji beneficjentów rzeczywistych ma na celu:

przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu poprzez utrudnienie ukrywania źródeł pochodzenia majątku;

zwiększenie przejrzystości rynku poprzez ułatwienie śledzenia przepływów finansowych, zwiększenie przejrzystości prowadzenia działalności gospodarczej        i wykrywania nielegalnych działań;

zwiększenie zaufania do rynku: Przezroczystość podmiotów gospodarczych buduje zaufanie inwestorów i partnerów biznesowych.

zapobieganie nadużyciom poprzez sprawdzenie osoby kontrolującą daną firmę, co pozwala na zapobieganie uchylania się od obowiązków podatkowych lub ukrywaniu majątku.

Obowiązek zgłoszenia beneficjenta rzeczywistego do CRBR spoczywa na podmiotach, które mają osobowość prawną lub prowadzą działalność gospodarczą. Do podmiotów zobowiązanych zalicza się:

spółki prawa handlowego;

fundacje i stowarzyszenia;

trusty;

spółki partnerskie.

Należy wskazać, że obowiązek wpisu dotyczy również podmiotów zagranicznych, które prowadzą w Polsce działalność gospodarczą poprzez oddział lub przedstawicielstwo. Obowiązek zgłoszenia (i aktualizacji) beneficjenta rzeczywistego do CRBR spoczywa na samym podmiocie gospodarczym. Obowiązek zgłoszenia, kontroli oraz aktualizacji należy więc do organów reprezentujących dany podmiot. Najczęściej jest to Zarząd podmiotu.

Zgłoszenia do CRBR należy dokonać w terminie 7 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających wpis lub zmianę danych. Dotyczy to sytuacji, gdy:

założona została nowa spółka (lub inny podmiot);

dokonano zmiany udziałów lub praw głosu;

doszło do zmiany struktury właścicielskiej lub struktury akcji podmiotu;

beneficjent rzeczywisty zmienił dane.

Zgłoszenia dokonuje się jedynie w formie elektronicznej poprzez system CRBR. Należy wskazać, że zgłoszenie należy podpisać elektronicznie z wykorzystaniem profilu zaufanego. Następnie podpisany dokument wgrywa się do systemu CRBR.

Potrzebne dane

Do CRBR należy zgłosić następujące dane:

Imiona i nazwiska beneficjenta rzeczywistego;

Datę urodzenia;

Państwo urodzenia;

Numer PESEL lub serię i numer paszportu;

Adres zamieszkania;

Rodzaj i zakres sprawowanej kontroli.

Nieprawidłowe zgłoszenie beneficjenta rzeczywistego lub jego brak może skutkować poważnymi konsekwencjami zarówno dla samego podmiotu, jak dla osoby odpowiedzialnej za zaniedbanie. 

Odpowiedzialność majątkowa – brak zgłoszenia lub podanie nieprawdziwych danych grozi nałożeniem kary pieniężnej, której wymiar może sięgać nawet kilku milionów złotych.

Odpowiedzialność karna – nieprawidłowe zgłoszenie może stanowić przestępstwo, gdy dochodzi do celowego ukrywania rzeczywistego właściciela, co umożliwia mu przeprowadzanie nielegalnych transakcji handlowych. Brak zgłoszenia w CRBR może spełnić znamiona:

przestępstwa prania pieniędzy;

przestępstwa finansowania terroryzmu;

przestępstwa oszustwa;

przestępstwa wyłudzenia.

Utrudnienia w prowadzeniu działalności – podmioty, które nie spełniają obowiązku beneficjenta rzeczywistego, mogą mieć utrudnienia w kontaktach z innymi podmiotami gospodarczymi, a w szczególności z bankami oraz organami państwa, co może powodować odmowę finansowania lub problem z zaufaniem partnerów biznesowych oraz klientów.

Utrudnienia w dematerializacji akcji - podmioty, które wytwarzają akcje zobowiązane są do dematerializacji akcji oraz ujawnienia danych w rejestrze akcjonariuszy prowadzonym przez podmiot uprawniony do prowadzenia rachunków papierów wartościowych. Brak wpisu w CRBR uniemożliwia zawarcie umowy w podpisaniu umowy z ww. podmiotem, co uniemożliwia spełnienie obowiązków związanych z dematerializacją akcji.

PODSUMOWANIE

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych jest ważnym narzędziem w walce             z przestępczością gospodarczą. Zgłoszenie beneficjenta rzeczywistego jest obowiązkiem każdego przedsiębiorcy i należy je traktować poważnie. Ustalenie podmiotu, który jest beneficjentem rzeczywistym może nastręczać wiele trudności, gdyż jest zależne od okoliczności faktycznych sprawy. Dlatego w przypadku wątpliwości co do prawidłowego wypełnienia obowiązków związanych z CRBR, warto skorzystać z pomocy specjalisty.

Kancelaria Adwokacka RITE LEGAL oferuje kompleksowe wsparcie w zakresie rejestracji w CRBR oraz doradztwa prawnego w tym zakresie. Umów się na spotkanie już teraz!