Co daje separacja?

Wyróżnia się dwa rodzaje separacji:

• separację faktyczną
• separację prawną

Separacja faktyczna, zwana także nieoficjalną, to dobrowolne i czasowe rozstanie się małżonków. W tym czasie małżonkowie żyją osobno i zaprzestają prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego. W trakcie separacji faktycznej małżonkowie nadal pozostają małżeństwem. Pod względem prawnym nic się nie zmienia.

Separacja prawna to instytucja prawna. Separację prawną orzeka Sąd Okręgowy. Separacja prawna stanowi stan pośredni pomiędzy związkiem a rozwodem. Orzeczenie separacji wiąże się ze skutkami prawnymi. Separacja prawna potwierdza rozkład pożycia małżeńskiego, lecz nie jest równoważna z rozwodem. Separacja prawna umożliwia małżonko przemyślenie decyzji o rozstaniu i ewentualnego powrotu do siebie. W związku z konsekwencjami prawnymi separacja prawna zabezpiecza małżonków w przypadku podjęcia decyzji o rozwodzie (np. poprzez orzeczenie rozdzielności majątkowej). 

Przesłankami orzeczenia separacji jest zupełny, lecz nie trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Oznacza to, że do orzeczenia separacji koniecznym jest ustanie więzi:

•  uczuciowych (brak uczucia)
• gospodarczych (brak wspólnego mieszkania, prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego)
• płciowych (brak współżycia)

Sąd w trakcie rozpoznania pozwu o separację ocenia każdą sprawę indywidualnie, biorąc pod uwagę wszelkie okoliczności sprawy. Kwestia trwałości związana jest z długością trwania rozkładu pożycia oraz perspektywami przezwyciężenia kryzysu małżeńskiego. Do orzeczenia separacji rozkład pożycia nie może być trwały. Trwałość charakteryzuje się czasowością i przejściowością. Separacja nie wyklucza ponownego powrotu do siebie małżonków. Tym samym sąd rozpoznający sprawę winien badać:

• długość trwania rozkładu pożycia
• przyczyny rozkładu pożycia
• perspektywy pogodzenia małżonków

Orzeczenie separacji jest niemożliwe, jeżeli w sprawie zachodzą przesłanki negatywne. Wówczas mimo zupełnego rozkładu pożycia sąd nie będzie mógł orzec separacji. Przesłanka negatywna orzeczenia separacji zachodzi jeżeli:

• orzeczenie separacji spowodowałoby uszczerbek dla dobra wspólnych małoletnich dzieci małżonków
• orzeczenie separacji byłoby z zasadami współżycia społecznego

Istnieje także pośrednia przesłanka negatywna orzeczenia separacji. W sytuacji, gdy jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu. Wówczas, jeżeli sąd uzna, że żądanie orzeczenia rozwodu jest zasadne, orzeka rozwód. Dopiero wówczas, gdy orzeczenie rozwodu jest niedopuszczalne sąd może rozpoznać żądanie o separację. 

Separację orzeka Sąd Okręgowy właściwy dla ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania małżonków. Małżonkowie mają do wyboru dwie drogi uzyskania separacji. Orzeczenie separacji jest możliwe w:

• w postępowaniu nieprocesowym
• w postępowaniu procesowym

W sytuacji złożenia przez małżonków, którzy nie posiadają wspólnych małoletnich dzieci złożą zgodny wniosek o orzeczenie separacji, sąd rozpatruje sprawę o separację w postępowaniu nieprocesowym. Postępowanie kończy się wydaniem postanowieniem. Z kolei w sytuacji, gdy żądanie orzeczenia separacji zgłasza tylko jeden z małżonków lub obydwoje, ale mają oni wspólne małoletnie dzieci, to do sądu należy złożyć pozew. Wówczas sąd rozpatruje sprawę w trybie procesowym. Wtedy sprawa kończy się wydaniem wyroku.

W przypadku postępowania procesowego pozew składa się do właściwego sądu okręgowego. Od pozwu należy uiścić opłatę sądową w wysokości 600 zł. Następnie sąd rozpatruje sprawę na rozprawie. Należy zauważyć, że postępowanie może nie skończyć się na jednej sprawie. Sąd w toku postępowania procesowego jest zobowiązany do ustalenia winy. Wówczas przeprowadza się szczegółowe postępowanie dowodowe. Małżonkowie mogą złożyć wniosek o zaniechanie orzekania o winie. W konsekwencji postępowanie dowodowe ulega ograniczeniu. Tym samym wzrasta szansa na szybkie rozpatrzenie sprawy.

W orzeczeniu kończącym separację w trybie procesowym sąd może również orzec o:

• alimentach na drugiego małżonka
• alimentach na dzieci
• władzy rodzicielskiej
• kontaktach z dzieckiem lub dziećmi
• sposobie korzystania przez małżonków z majątku wspólnego
• podziale majątku
• podziale mieszkania lub przyznaniu go jednemu z małżonków

Rozpoznanie sprawy o separację w trybie nieprocesowym jest rozwiązaniem szybszym. Wówczas wniosek składa jeden z małżonków, a drugi wyraża zgodę na orzeczenie separacji. Koszt postępowania nieprocesowego o separację to 100 zł. W odróżnieniu od postępowania sądowego sąd nie orzeka, kto jest winny rozkładowi pożycia. Tym samym postępowanie nieprocesowe pozwala na zaoszczędzenie czasu i pieniędzy.

W orzeczeniu kończącym separację w trybie nieprocesowym sąd może również orzec o:

• alimentach na małżonka pozostającego w niedostatku
• sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania
• podziale majątku
• podziale mieszkania lub przyznaniu go jednemu z małżonków

Orzeczenie separacji wywołuje szereg skutków prawnych, które wpływają na życie małżonków. Do najważniejszych skutków zalicza się:

• ustanie wspólności majątkowej - od chwili orzeczenia separacji między małżonkami funkcjonuje ustrój rozdzielności majątkowej
• utrata ustawowego prawa dziedziczenia
• uchylenie domniemania ojcostwa
• wzmianka w akcie małżeństwa

Dodatkowo na podstawie danych okoliczności sprawy sąd może:

• nałożyć obowiązek alimentacyjny na drugiego małżonka lub małoletnie dzieci małżonków
• orzec w zakresie użytkowania mieszkania i przyznać jednemu z małżonków prawo do korzystania z mieszkania wspólnego na określony czas
• orzec podział majątku wspólnego małżonków na wniosek jednego z nich

Warto zauważyć, że w przypadku zniesienia separacji na wspólny wniosek małżonków sąd może utrzymać ustrój rozdzielności majątkowej.  

Mimo orzeczenia separacji, małżonkowie mogą nadal mieszkać razem. Jednakże między małżonkami musi istnieć rozkład pożycia małżeńskiego. Rekomenduje się jednak mieszkanie oddzielne. Wspólne zamieszkanie może być przesłanką uniemożliwiającą orzeczenie separacji.

Złożenie wniosku o separację wiążę się z koniecznością uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 100 zł. Z kolei złożenie pozwu rozwodowego wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 600 zł. Koszty zastępstwa adwokackiego zależą od indywidualnych ustaleń z pełnomocnikiem. 

Eksperci z Kancelarii Adwokackiej RITE LEGAL odradzają korzystanie ze wzorów, które można znaleźć w Internecie. Postępowanie o separację jest skomplikowane. Rozstrzygnięcie ma duży wpływ na życie małżonka, Do postępowania o separację warto się przygotować. Dlatego korzystanie ze wzorów może okazać się nieskuteczne. W postępowaniu o separację warto skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej.

Separacja jest rozwiązaniem pośrednim między kontynuowaniem małżeństwa a rozwodem. Ma ona na celu dać małżonkom czas na przemyślenie swojej sytuacji i podjęcie decyzji o przyszłości związku. Separacja wywołuje szereg istotnych skutków prawnych. Postępowanie o orzeczenie separacji wymaga skrupulatnego przygotowania. Przed podjęciem decyzji o wszczęciu sprawy o separację warto skonsultować się z prawnikiem. Zespół Kancelarii Adwokackiej RITE LEGAL posiada wieloletnie doświadczenia w prawie rodzinnym. Dlatego przed wszczęciem postępowania o separację warto skontaktować się z naszymi ekspertami. Oferujemy kompleksowe wsparcie w sprawach prawa rodzinnego, w tym w zastępstwie przed sądami powszechnymi. Umów się na spotkanie już teraz!